Averij-grosse

Averij-grosse is het maritieme omslagstelsel dat voorziet in een omslag van in het gemeenschappelijk belang van schip en lading opzettelijk en redelijkerwijs gemaakte kosten (en opofferingen) ter redding van schip en lading uit gevaar.
Veel voorkomende vragen zijn:

1.  Is er sprake van averij-grosse?
2. Wie bepaalt dat?
3. Moet ik betalen of heb ik recht op een bijdrage, en zo ja, hoeveel?

Het klassieke averij-grosse voorbeeld is werping van lading. Die situatie doet zich niet al te vaak meer voor. Tegenwoordig speelt de omslag van schade en kosten in averij-grosse vaker bij branden aan boord van schepen die geblust worden, gestrande schepen die moeten worden losgetrokken en schepen met motorproblemen die naar een noodhaven worden gesleept om daar te worden gerepareerd.

De omslag in averij-grosse wordt gemaakt door de dispacheur, doorgaans op basis van één van de versies van de York-Antwerp Rules (“YAR”), de wereldwijd gebruikte standaardvoorwaarden voor de berekening en verdeling van avarij-grosseposten. De YAR zijn echter niet altijd van toepassing. Ook zijn er verschillende versies in omloop en bovendien geven ze geen volledige averij-grosseregeling. De vraag of een versie van de YAR van toepassing is, en zo ja, welke versie kan een groot verschil maken voor de uiteindelijk te betalen of juist te verhalen bijdrage. Ook andere partijen dan de scheepseigenaar die kosten hebben gemaakt of schade hebben geleden kunnen immers recht hebben op een bijdrage.

Ook als een schade of kostenpost als averij-grossepost wordt aangemerkt, betekent dat niet automatisch dat een vordering tot bijdrage ook meteen betaald moet worden. Als de partij die een averij-grossebijdrage vordert aansprakelijk is voor het incident dat aanleiding was voor de averij-grosseposten (dus bijvoorbeeld de brand of de stranding), dan kan er onder de meeste rechtsstelsels verweer gevoerd worden. Of er sprake is van averij-grosse en of er betaald moet worden, wordt uiteindelijk bepaald door de rechter.

In geval van averij-grosse wordt vaak zekerheid gevraagd voor een later te betalen bijdrage. Onder sommige rechtstelsels is de vervoerder zelfs verplicht die zekerheid te regelen namens alle partijen met een averij-grossevordering. De inhoud van de zekerheidsformulieren (‘average bond’ en ‘average guarantee’) zijn vaak essentieel voor de uiteindelijke uitkomst van de zaak. Het is van belang goed naar de bewoordingen te kijken om rechten niet te prejudiciëren (op de schuldvraag vooruit te lopen).

Het team van Van Traa assisteert zowel ladingbelanghebbenden, scheepseigenaren, charterers als hun respectievelijke verzekeraars bij averij-grossevraagstukken. Zeker nu de dispacheur naar sommige rechtsstelsels wordt gezien als de agent van de scheepseigenaar is juridische bijstand voor andere belanghebbenden, vaak geen overbodige luxe.

De advocaten bij Van Traa hebben ruime ervaring met averij-grossekwesties. Met name Jolien Kruit acteert, doceert en publiceert veel op dit gebied. Ook zit zij in de averij-grossecommissie van de Nederlandse Vereniging voor Vervoerrecht, in welke hoedanigheid zij ook betrokken is geweest bij de totstandkoming van de meest recente versie van de York-Antwerp Rules, de YAR 2016.