“The line is drawn here! This far, no further!” Over doorhalingen en toevoegingen in BIMCO’s standaardformulieren

Februari 2025

Liefhebbers van Star Trek herinneren zich ongetwijfeld de krachtige woorden van Captain Jean-Luc Picard: “The line is drawn here! This far, no further!” In de maritieme wereld kunnen deze woorden verrassend goed worden toegepast op het gebruik van BIMCO’s standaardformulieren. Want waar trek je de grens als het gaat om doorhalingen, aanpassingen en toevoegingen aan deze zorgvuldig opgestelde contracten?

BIMCO’s standaardformulieren

The Baltic and International Maritime Council (BIMCO),[1] de grootste internationale redersvereniging ter wereld, is opgericht in 1905. Destijds was er een grote diversiteit aan overeenkomsten in de scheepvaart. Die diversiteit leidde vaak tot misverstanden en conflicten. Vanuit de wens om eerlijke handelspraktijken te bevorderen en uniformiteit te creëren, begon BIMCO met het standaardiseren van overeenkomsten. Een belangrijk voorbeeld is de introductie van de GENCON in 1922. Ruim een eeuw later is de GENCON één van de meest gebruikte reisbevrachtingsovereenkomsten voor het vervoer van droge bulklading wereldwijd. De eerste standaardovereenkomsten hebben zich in de loop der jaren ontwikkeld en er zijn er een hoop bijgekomen. BIMCO’s database bevat inmiddels méér dan 200 standaardformulieren voor reis-, tijd-, romp- en andere overeenkomsten.

Naast de GENCON zijn er bijvoorbeeld de SUPPLYTIME 2017 voor de tijdbevrachting van offshore support schepen, de zeesleepovereenkomst TOWCON 2021 en de HEAVYCON 2007 voor het vervoer van zware lading. Standaardformulieren zijn ontworpen om een evenwichtige basis te bieden voor partijen in de scheepvaart en offshore industrie. Ze versnellen het onderhandelingsproces en zorgen voor duidelijkheid in verantwoordelijkheden en risicoverdeling.

Wijzigingen zijn géén standaardwerk

BIMCO’s standaardformulieren zijn een goede basis om snel tot een overeenkomst te komen. Het blijven echter standaardformulieren. Projectspecifieke eisen, toepasselijke regelgeving of de wensen van de betrokken partijen noodzaken soms tot aanpassingen van deze formulieren. Het aanbrengen van wijzigingen moet voldoende zorgvuldig gebeuren. Stel bijvoorbeeld dat partijen een bepaling toevoegen die de onderlinge aansprakelijkheid betreft, zonder rekening te houden met de ‘knock for knock’-clausule[2] elders in het formulier. Dit kan leiden tot tegenstrijdigheden die bij een geschil juridische onzekerheid veroorzaakt. Of wat te denken van het verlies van verzekeringsdekking, omdat deze verloren gaat wanneer bepaalde bepalingen in de standaardformulieren worden aangepast. Kortom, wijzig gerust, maar doe dat wel bedachtzaam.

Vier aandachtspunten

Om te voorkomen dat dergelijke ‘verrassingen’ zich voordoen, dient met diverse zaken rekening gehouden te worden bij het gebruik van BIMCO’s standaardformulieren. Hieronder volgen vier aandachtspunten.

1. “Is it fake or is it real”?
De kracht van BIMCO’s standaardformulieren ligt in hun herkenbaarheid en uniformiteit, wat wordt gewaarborgd door gebruik van het geautoriseerde programma SmartCon.[3] Met SmartCon zijn alle aangebrachte wijzigingen (blauw doorstrepen voor verwijderingen en rood voor toevoegingen) duidelijk zichtbaar. Alle sinds 2020 gepubliceerde nieuwe en herziene formulieren bevatten de ‘BIMCO Contract Authenticity Clause’,[4] die prominent wordt weergegeven in Deel I, direct boven de handtekeningenvelden. Deze clausule bevestigt dat het contract een authentiek BIMCO-sjabloon betreft, verkregen via SmartCon, en dat alle wijzigingen helder zichtbaar zijn. Ontbreekt deze clausule, dan kan dat erop wijzen dat het contract mogelijk niet aan de officiële BIMCO-standaarden voldoet. Het is dan extra belangrijk om de integriteit van alle clausules zorgvuldig te controleren, omdat de praktijk leert dat bij dergelijke kopieën alle wijzigingen niet altijd (duidelijk) zichtbaar zijn. Zo blijft de kracht van BIMCO’s standaardformulieren – en daarmee de juridische waterdichtheid en transparantie van de overeenkomsten – gewaarborgd.

2. Ingehaald door de tijd?
Houd rekening met de actualiteit van het formulier dat u gebruikt. Het jaartal achter de naam van een standaardformulier geeft aan wanneer het formulier gepubliceerd is. Zo is de SUPPLYTIME 2017 gepubliceerd in 2017 en de BARGEHIRE 2021 in 2021. Ontwikkelingen na die datum zijn niet verwerkt in deze formulieren; bijvoorbeeld, de SUPPLYTIME 2017 bevat nog de oude ‘Infectious or Contagious Diseases Clause for Time Charter Parties’ en niet de in 2022 gepubliceerde versie van deze clausule. Het is dus essentieel te controleren of veranderingen na publicatie aanleiding geven tot wijzigingen of aanvullingen.

3. Gevolgen van doorhalingen
Wees uiterst voorzichtig met het doorhalen van bestaande bepalingen in BIMCO’s standaardformulieren. Denk goed na over de mogelijke gevolgen van zo'n doorhaling. Wanneer partijen met een doorhaling proberen te bewerkstelligen dat in hun relatie het tegenovergestelde geldt van wat oorspronkelijk in de bepaling stond, is dat onvoldoende. In beginsel betekent een doorhaling simpelweg dat de oorspronkelijke bepaling niet langer van toepassing is. Hierdoor vallen de partijen op dat punt terug op het toepasselijke recht. Als dit niet de bedoeling is, is het verstandig om de standaardbepaling daadwerkelijk te wijzigen of te vervangen door een bepaling die duidelijk vastlegt wat tussen de partijen is overeengekomen.

4. Niet ‘Out of the Box’-contracteren
BIMCO’s standaardformulieren bevatten altijd een Part I en een Part II. Part II bevat de standaardbepalingen van het formulier. Part I bestaat uit de zogenoemde ‘Boxes’. Het is aan partijen deze in te vullen. De Boxes bevatten doorgaans zaken zoals de duur van de overeenkomst, de verschuldigde vracht en de rechts- en jurisdictiekeuze. Zorg ervoor dat u de Boxes exact invult zoals gevraagd. Laat niets aan interpretatie over en voeg, indien nodig, een aanvullende clausule toe om vast te leggen wat precies bedoeld wordt. Dit voorkomt dat er achteraf onduidelijkheden ontstaan over de verplichtingen van de partijen.

Bij elke overeenkomst op basis van een standaardformulier zullen partijen goed moeten beoordelen of daarin hun afspraken op de juiste wijze zijn vastgelegd. Gaat het geheel van standaardbepalingen, ingevulde Boxes, blauwe doorhalingen en rode toevoegingen niet verder dan de door hen getrokken grenzen? Kortom, weet zeker dat is voldaan aan “The line is drawn here! This far, no further!”.

* * *

[1]    BIMCO Home
[2]    Vijf aandachtspunten bij ‘knock for knock’
[3]    BIMCO SmartCon
[4]    Contract Authenticity Clause