‘No-Russia’ clausule in contracten sneller verplicht dan gedacht
December 2024
Het is alweer bijna drie jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel, nadat Rusland al in 2014 de Krim annexeerde. Naar aanleiding van de illegale annexatie in 2014 golden al diverse sanctiemaatregelen tegen Rusland, maar sinds de inval in februari 2022 zijn er steeds meer en strengere sanctiepakketten bijgekomen. De teller van het aantal sanctiepakketten staat inmiddels op veertien. De sancties variëren van gerichte beperkende maatregelen, zoals bijvoorbeeld een reisverbod voor gesanctioneerde personen, tot meer economische sancties zoals een verbod tot het in- of uitvoeren van dual-use goederen.[1] Het is soms best lastig navigeren in het sanctielandschap, en het viel ons dan ook op dat niet iedereen zich bewust is van het gebod tot het opnemen van een zogenaamde ‘geen wederuitvoer naar Rusland’ (ook wel ‘No-Russia’) clausule bij de verkoop van bepaalde goederen en technologie naar derde landen. Zeker omdat het ook van toepassing is op andere dan de meer bekende ‘dual-use goederen’. De clausule kan bijvoorbeeld al verplicht zijn wanneer u radio’s of telefoons exporteert naar een derde land. Het niet opnemen van deze clausule kan grote gevolgen hebben, aangezien dit een overtreding oplevert van de sanctieregelgeving. In deze bijdrage wordt nader ingegaan op de achtergrond en reikwijdte van deze clausule.
Doel clausule: voorkomen omzeiling sanctiemaatregelen
De verplichting tot het opnemen van een ‘No-Russia’ clausule is ingevoerd omdat bepaalde exportverboden via derde landen werden omzeild. Omdat afnemers in derde landen niet direct onder het toepassingsgebied van de verordening vallen, is deze verplichting opgenomen zodat er alsnog een zekere ‘binding’ is van afnemers in derde landen aan de Europese sanctieregelgeving. De Europese Unie vindt het immers belangrijk dat de sancties effectief toegepast worden zodat Rusland zoveel mogelijk wordt afgesneden van kritieke technologieën en markten, om zo de Russische economie te raken waardoor oorlogsvoering (steeds) moeilijker wordt.
Waar het dus concreet om gaat is dat goederen die naar derde landen worden uitgevoerd, niet vervolgens alsnog in Rusland belanden.
Verplichting kan al bestaan bij export van bijvoorbeeld telefoons en stekkers
De uitwerking van de clausule staat in artikel 12 octies van Verordening (EU) nr. 833/2014. Exporteurs zijn verplicht om bij de verkoop, levering, overdacht of uitvoer naar een derde land van bepaalde goederen of technologie, de wederuitvoer hiervan naar Rusland of het gebruik van deze producten in Rusland, contractueel te verbieden.[2] Wanneer bedrijven buiten de Europese Unie dus niet bereid zijn om een dergelijke clausule op te nemen, mogen exporteurs geen producten aan hen verkopen.
De verplichting ziet overigens niet alleen op het opnemen van een clausule, maar ook op het voorschrift om in het contract passende corrigerende maatregelen op te nemen, in het geval het contractuele verbod wordt geschonden (lid 3 van artikel 12). De Europese Commissie geeft hierover in een Frequently Asked Questions (“FAQ”) document van 15 juli 2024 een aantal suggesties, zoals beëindiging van het contract of betaling van een boete. Bovendien geldt op grond van lid 4 van dit artikel een meldplicht voor exporteurs zodra zij van een dergelijke schending op de hoogte zijn.
De verplichting ziet dus enkel op bepaalde goederen of technologie, waarbij het met name gaat om bijzonder gevoelige goederen en technologie die worden gebruikt in Russische militaire systemen of bijvoorbeeld worden gebruikt voor de productie van luchtvaartgoederen en van wapens. De verplichting ziet echter ook op ‘veelvoorkomende prioritaire producten’ (ook wel: high priority goods), en hier valt zoals gezegd meer onder dan u in eerste instantie wellicht denkt. Denk bijvoorbeeld aan telefoons, radio’s, navigatieapparatuur, contactdozen en optische instrumenten, maar ook elektrische delen van machines, van apparaten of van toestellen voor bijvoorbeeld het opnemen of het weergeven van geluid. Voor een complete lijst van de bedoelde goederen en technologie verwijzen wij u naar de laatste versie van Bijlage XL bij Verordening (EU) nr. 833/2014 (zie link).
Contracten gesloten vóór 19 december 2023
De verplichting om de clausule op te nemen hangt af van de datum waarop het contract is gesloten. De Europese Commissie legt in het FAQ document uit wat dit betekent: voor contracten die al gesloten waren vóórdat deze verplichting werd ingevoerd (voor 19 december 2023) geldt in de regel een overgangsperiode van één jaar tot 19 december 2024 (of eerder wanneer het contract voor die tijd verstrijkt). Voor contracten die na 19 december 2023 zijn gesloten geldt de verplichting al vanaf 20 maart 2024. In reeds gesloten contracten die vanaf 1 januari 2025 worden uitgevoerd, moet zonder meer een ‘No-Russia’ clausule worden opgenomen.
Samenvattend
Bent u actief in de internationale handel van goederen? Houd dan in de gaten dat de Europese sancties verder gaan dat alleen het verbod om te handelen met gesanctioneerde partijen of het rechtstreeks uitvoeren naar Rusland van bepaalde goederen. Soms zult u met uw contractspartij een ‘No-Russia’ clausule moeten overeenkomen. Wilt u hier meer over weten of vragen hebben naar aanleiding van de sancties tegen Rusland, dan kunt u contact opnemen met ons.
* * *
[1] Dual-use goederen zijn goederen of een technologie die kunnen worden gebruikt voor zowel civiele als militaire doeleinden.
[2] Het opnemen van de clausule is niet verplicht bij verkoop, levering, overdracht of uitvoer naar alle derde landen. De partnerlanden van de Europese Unie zijn uitgezonderd. Dit zijn bijvoorbeeld Amerika, Japen, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en Noorwegen. Zie voor een volledige lijst bijlage VIII bij Verordening (EU) nr. 833/2014.
