Nieuwe Bio-Verordening - gevolgen voor contracten?

Januari 2022

Leidt de nieuwe zorgplicht tot veranderingen in uw bedrijfsvoering?

Op 1 januari 2022 is de Nieuwe Biologische Verordening (EU)2018/848 (‘Nieuwe Bio-verordening’) in werking getreden. Deze verordening vervangt de bestaande Europese Verordeningen 834/2007 en 889/2008 en bevat vanaf dit moment de belangrijkste regels voor de productie, verwerking, handel en etikettering van biologische producten in de Europese Unie (‘EU’).

Wijzigingen

De voorschriften inzake het gebruik van het ‘bio’ en ‘eco’-logo en de aanduiding ‘biologisch’ en ‘ecologisch’ zijn niet nieuw. Het was, en is, nog steeds verboden een product te verhandelen als biologisch, indien het product en de productiewijze niet aan de Europese voorschriften voor biologische landbouw voldoen. Een handige tool hiervoor is de ‘Bio-Checker’ van Stichting Skal (klik hier).

Wat is er dan wel nieuw? Een belangrijke wijziging wat betreft de etikettering van bio-producten is dat nu een product ook ‘bio’ mag heten als 95% van de ingrediënten een bio-oorsprong heeft; dat was 98%. Tegelijkertijd mag de horeca het bio-logo niet meer gebruiken bijvoorbeeld in reclames of op menu’s.

Daarnaast bevat de Nieuwe Bio-Verordening:

• een aantal nieuwe definities, bijvoorbeeld ‘preventieve maatregelen’, ‘voorzorgsmaatregelen’ en ‘exploitant’, zie ook hierna.
• een ruimer toepassingsgebied met specifieke nieuwe voorschriften voor bepaalde producten zoals bijenwas, aroma’s en zout; en
• een nieuwe procedure in geval van een vermoedens van niet-naleving, ter vervanging van de huidige procedure van artikel 30 van Verordening (EU) 834/2007 en artikel 91 van Verordening (EU) 889/2008.

Maar er zijn ook andere ogenschijnlijk kleine wijzigingen die toch een grote impact kunnen hebben. De Nederlandse toezichthouder Skal heeft een aantal van deze wijzigingen per sector (bijvoorbeeld opslag, import en export, en gewassen) inzichtelijk gemaakt op hun website.

Verduidelijking?

Met de Nieuwe Bio-Verordening is bovendien gepoogd de lappendeken van EU-wetgeving inzake biologische producten leesbaarder en begrijpelijker te maken. Dat is echter slechts beperkt gelukt. Waar de twee oude verordeningen mooi zijn geïntegreerd in de Nieuwe Bio-Verordening, is er nu een nieuwe lappendeken ontstaan aan uitvoeringsverordeningen, gedelegeerde verordeningen en aanvullende verordeningen. Een overzicht van de regelgeving, het EU beleid dat aan deze regelgeving ten grondslag ligt, en – in de toekomst – ook de relevante rechtspraak van het Hof van Justitie van de EU vindt u op Van Traa’s nieuwe kenniswebsite www.organicfoodlaw.eu. Wat overigens ook opvalt is dat de structuur en het begrippenkader steeds meer weg heeft van de voedselveiligheidsregelgeving, wat het voor bio-levensmiddelenbedrijven ook makkelijker toepasbaar maakt.

De zorgplicht en de impact op uw bedrijfsvoering

Het is belangrijk dat iedereen die betrokken is bij biologische productie, processen of producten, op de hoogte is van de nieuwe regels om overtredingen van de regelgeving te voorkomen. Dit omdat overtredingen kunnen leiden tot handhaving van de toezichthouder, maar ook dat het biologische product niet langer als biologisch kan worden verkocht, met natuurlijk alle gevolgen (schade) van dien.

Er is één aspect van de Nieuwe Bio-Verordening die wij nader onder uw aandacht willen brengen: de zorgplicht onder de Nieuwe Bio-Verordening om preventieve en voorzorgsmaatregelen te nemen. Want teneinde de naleving van deze verordening te steunen en te faciliteren, moeten exploitanten in elk stadium van de productie, bereiding en distributie preventieve maatregelen nemen om de biodiversiteit en de bodemkwaliteit te waarborgen, om plaagorganismen en ziekten te voorkomen en te bestrijden, en om nadelige gevolgen voor het milieu en de gezondheid van dieren en planten te vermijden. Zij moeten tevens evenredige voorzorgsmaatregelen nemen die onder hun gezag vallen om verontreiniging met producten of stoffen die niet overeenkomstig deze verordening voor de biologische productie mogen worden gebruikt te vermijden. Die maatregelen moeten zij ook nemen om vermenging van biologische producten met omschakelings- en niet-biologische producten te vermijden. Dit heeft een grotere impact dan het op het eerste gezicht lijkt. Dat komt namelijk door de nieuwe procedure die nageleefd moet worden op het moment dat in een product een positief monster voor verboden gewasbeschermingsmiddelen wordt aangetroffen.

Een positief monster leidt namelijk tot een verplichte blokkade van de handel van dat product en een onderzoek van de autoriteiten. De exploitant moet kunnen aantonen dat a) de contaminatie niet bij hem vandaan komt, maar ook b) dat de exploitant aan zijn zorgplicht heeft voldaan om de risico’s te voorkomen. Hoe dit precies vorm moet krijgen, en welke handelingen voldoende zijn om aan de zorgplicht te voldoen, blijkt niet expliciet uit de tekst van de Verordening. Voor producenten van de grondstoffen zou het afspraken kunnen omvatten met naastgelegen conventionele boeren om drift en besmetting van het grondwater te voorkomen. Voor producenten en handelaren valt te bepleiten dat deze zorgplicht in ieder geval een goede administratie omvat over de geleverde grondstoffen, steekproefsgewijze controles, maar mogelijk ook dat er duidelijke afspraken zijn gemaakt met het opslag- en schoonmaakbedrijf. Wil je veilig zitten, dan zou het zelfs raadzaam kunnen zijn het HACCP[1]-protocol uit te breiden met het inventariseren van specifieke risicofactoren die de integriteit van het bio-product zouden kunnen beïnvloeden. Daarnaast dient de exploitant dan ook de redelijke maatregelen in kaart te brengen en uit te rollen. Voordeel van het uitgebreid en van te voren opschrijven van de risico’s en maatregelen is dat bij een positief monster de autoriteiten snel van de benodigde informatie kunnen worden voorzien zodat de blokkade kan worden opgeheven. Kun je niet bewijzen dat je aan je zorgplicht hebt voldaan, dan leidt een positief monster op gewasbeschermingsmiddelen in beginsel tot definitieve decertificering van het product.

Omdat u als handelaar en producent natuurlijk afhankelijk bent van uw leverancier, kan het verstandig zijn daar ook bij het uitkiezen van de leverancier en bij de contractuele afspraken aandacht aan te besteden. Zo zou je met je contractspartijen afspraken kunnen maken over het aanleveren en uitwisselen van benodigde informatie ingeval van een incident. Je zou zelfs een stap verder kunnen gaan en kunnen eisen dat ook jouw leveranciers hun preventieve- en voorzorgsmaatregelen goed op orde hebben. Deze vorm van ketenverantwoordelijkheid zien we immers ook al als het gaat om voedselveiligheid; het uitbreiden van deze ketenverantwoordelijkheid naar bio is dan een kleine stap.

Meer informatie en contact

Wilt u meer weten over de Nieuwe Bio-Verordening, kunt u contact opnemen met Silvia Gawronski. Wilt u advies over uw bio-contracten of algemene inkoop- en verkoopvoorwaarden, neem dan contact op met Marc van Maanen of Steven Oude Alink.

* * *

[1] HACCP staat voor: Hazard Analysis and Critical Control Points