De Nieuwe Verordening Productveiligheid 2023/988: Wat u moet weten als u in de Food & Feed sector werkt
Februari 2025
De Europese Unie (EU) heeft een nieuwe mijlpaal bereikt op het gebied van consumentenbescherming met de introductie van de Verordening Productveiligheid (EU) 2023/988. De Nieuwe Verordening Productveiligheid, die op 10 mei 2023 is aangenomen en op 13 december 2024 in werking is getreden, brengt aanzienlijke veranderingen met zich mee voor de regelgeving en handhaving met betrekking tot productveiligheid. In deze signalering worden de belangrijkste aspecten besproken van de Nieuwe Verordening Productveiligheid, inclusief wat deze regelt, wie erdoor wordt beïnvloed, welke producten eronder vallen, de belangrijkste veranderingen en de inwerkingtredingsdatum. En natuurlijk wat het belang is voor de levensmiddelensector.
Wat regelt de Nieuwe Verordening Productveiligheid?
Productveiligheid is de bescherming van consumenten tegen alle soorten risico’s bij het gebruik van een product. De Nieuwe Verordening Productveiligheid heeft tot doel de veiligheid van consumenten in de Europese Unie te waarborgen door middel van striktere voorschriften en verbeterde handhaving op het gebied van productveiligheid. Deze Nieuwe Verordening Productveiligheid vervangt o.a. de Richtlijn Algemene Productveiligheid (EG) 2001/95 en versterkt het kader voor markttoezicht en productveiligheid in de gehele EU. Wat ook opvalt is dat de Nieuwe Verordening Productveiligheid is aangepast aan de consumptiemaatschappij waarin verkoop via digitale platvormen niet meer weg te denken is.
Voor wie is de Nieuwe Verordening Productveiligheid relevant?
De Nieuwe Verordening Productveiligheid is relevant voor een breed scala aan marktspelers, waaronder fabrikanten, producenten, importeurs, distributeurs, fulfilment centra en consumenten.
Op welke producten is de Nieuwe Verordening Productveiligheid van toepassing?
De Nieuwe Verordening Productveiligheid is van toepassing op vrijwel alle consumentenproducten die op de markt van de Europese Unie worden gebracht. Dit omvat onder andere elektronica, kleding, speelgoed, meubels en huishoudelijke apparaten. Zowel producten die in de EU worden geproduceerd als producten die worden ingevoerd, vallen onder het toepassingsgebied van de Nieuwe Verordening Productveiligheid. Wat ook belangrijk is om te noemen is dat de Verordening niet alleen van toepassing is op nieuwe producten, maar ook tweedehandsproducten, gerepareerde producten en ‘refurbished’ producten vallen nu expliciet onder de reikwijdte van de Nieuwe Verordening Productveiligheid.
Demarcatie met voedselveiligheidsregelgeving
Op het eerste gezicht lijkt de Nieuwe Verordening Productveiligheid niet relevant voor het diervoeder- en levensmiddelenrecht. Immers, de Nieuwe Verordening Productveiligheid is niet van toepassing op:
a) geneesmiddelen voor menselijk of diergeneeskundig gebruik;
b) levensmiddelen;
c) diervoeder;
d) levende planten en dieren, genetisch gemodificeerde organismen en genetisch gemodificeerde micro-organismen voor ingeperkt gebruik, alsook producten van plantaardige en dierlijke oorsprong rechtstreeks verband houdend met de toekomstige vermeerdering ervan;
e) dierlijke bijproducten en afgeleide producten; en
f) gewasbeschermingsmiddelen.
Toch moet de impact niet worden onderschat. De Nieuwe Verordening Productveiligheid is bijvoorbeeld wel van toepassing op producten die vallen onder de zogeheten harmonisatiewetgeving (zie Verordening EU) 2019/1020), waar ook de voedselcontactmaterialenwetgeving onder valt. Dit betreft producten als rietjes, bekers en servetjes maar ook het verpakkingsmateriaal van levensmiddelen en de productiemachines die met levensmiddelen in contact komen. Voor deze producten zijn een aantal hoofdstukken van toepassing, waaronder hoofdstuk VIII dat ziet op veiligheidsinformatie en terugroepacties in aanvulling op de geharmoniseerde wetgeving.
Tip: in de praktijk zal het belangrijk zijn om bij een mogelijk veiligheidsincident snel scherp te hebben, wat de aard is van het veiligheidsincident:
- Is sprake van non-compliance met regelgeving die ziet op de onderwerpen zoals hiervoor genoemd (a t/m f), dan is de Nieuwe Verordening Productveiligheid niet van toepassing. Denk bijvoorbeeld aan een overschrijding van een MRL (maximum residu level).
- Is sprake van non-compliance met de zogenoemde geharmoniseerde regelgeving, dan is slechts een deel van de Nieuwe Verordening Productveiligheid van toepassing. Denk bijvoorbeeld aan overschrijding van migratielimieten van gereguleerde voedselcontactmaterialen.
- Is sprake van een veiligheidsissue die niet wordt gereguleerd door wetgeving zoals hiervoor genoemd, dan is de Nieuwe Verordening Productveiligheid volledig van toepassing. Denk bijvoorbeeld aan een productiefout in een koffiebeker, waardoor het ‘oortje’ niet goed vastzit en kan afbreken.
De vijf belangrijkste veranderingen
Striktere aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid: De Nieuwe Verordening Productveiligheid legt een grotere verantwoordelijkheid op producenten, importeurs en distributeurs om ervoor te zorgen dat hun producten voldoen aan de vastgestelde veiligheidsnormen. Ze moeten actief maatregelen nemen om risico's te identificeren en te beperken. Bovendien moet voor ieder product een voor de veiligheid verantwoordelijke marktdeelnemer worden aangewezen die in de EU gevestigd is. Als die er niet is, wordt een in de EU gevestigde fulfilmentdienstverlener (definitie ‘fulfilmentdienstverlener’ artikel 3 lid 12 Verordening) daarvoor in de plaats aangemerkt.
Verbeterd toezicht en rapportage: Er komt een verbeterd systeem voor markttoezicht en handhaving. Fabrikanten en andere partijen moeten incidenten met betrekking tot onveilige producten melden. Nationale autoriteiten krijgen meer bevoegdheden om producten van de markt te halen en sancties op te leggen.
Versterkte rol van online verkoopplatforms: Online marktplaatsen en platforms worden verplicht om informatie te verstrekken over de identiteit van de verkoper (of fabrikant of verantwoordelijk persoon) en om samen te werken met fabrikanten en autoriteiten bij het aanpakken van onveilige producten die op hun platforms worden verkocht.
Verbeterde traceerbaarheid en identificatie: Producten moeten voorzien zijn van duidelijke en nauwkeurige identificatiemerken, waardoor traceerbaarheid wordt vergemakkelijkt. Dit helpt bij het snel opsporen en terugroepen van onveilige producten. Daarnaast moet een terugroepbericht zelf voldoen aan specifieke vereisten uit de Verordening.
Strengere straffen en boetes: De Nieuwe Verordening Productveiligheid introduceert strengere sancties voor niet-naleving van de veiligheidsnormen. Dit omvat hogere boetes en andere strafmaatregelen om ervoor te zorgen dat naleving serieus wordt genomen.
Inwerkingtreding van de Nieuwe Verordening Productveiligheid
De Nieuwe Verordening Productveiligheid is inmiddels vanaf 13 december 2024 in werking getreden en gaat overal in de EU gelden. De verordening wordt in Nederland ingebed in het systeem van de Warenwet. Omdat het om een verordening gaat is deze rechtstreeks van toepassing in iedere lidstaat. Dit betekent dat alle betrokken partijen, inclusief producenten, importeurs, distributeurs en online verkoopplatforms, zich moeten houden aan de nieuwe voorschriften en verantwoordelijkheden die de Nieuwe Verordening Productveiligheid met zich meebrengt. Dit vraagt om eventueel het aanpassen van afspraken tussen marktdeelnemers onderling en een herbeoordeling van (afgesloten) verzekeringspolissen.
Voor de volledigheid: de Nieuwe Verordening Productveiligheid verandert niets aan het Nederlandse toezicht- en handhavingskader; de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) gaat als toezichthouder de wettelijke regels in Nederland handhaven en werkt daarvoor samen met nationale toezichthouders in andere EU-landen. Dit wil dus ook zeggen dat de handhaving streng kan uitpakken: van omzetgerelateerde boetes en opgelegde recalls tot inbeslagneming van goederen en soms zelfs strafrechtelijke vervolging van leidinggevenden; een gewaarschuwd mens telt voor twee!
