Corona en stuiting van termijnen – safety first

Maart 2020

Corona, of COVID-19, heeft het openbare leven grotendeels tot stilstand gebracht. Dat geldt ook voor sommige termijnen. Net als altijd blijft het van belang hier secuur mee om te gaan en er niet te snel vanuit te gaan dat een termijn is veiliggesteld.

Stuiting van een verjarings- en/of vervaltermijn
Corona, of COVID-19, heeft het openbare leven in Europa grotendeels tot stilstand gebracht. Verjarings- en vervaltermijnen lopen op enig moment af en trekken zich in principe weinig aan van de toestand in de wereld. Ook in deze periode vol sluitingen lopen termijnen af. Een termijn kan worden veiliggesteld door stuiting, al dan niet door het starten van een gerechtelijke procedure, of in sommige gevallen door een verlenging overeen te komen met de wederpartij. In een aantal landen, zoals Portugal, is stuiting van een termijn alleen via de rechtbank mogelijk. Veel rechtbanken in Europa zijn momenteel echter gesloten. Betekent dit dat stuiting in die gevallen niet mogelijk is? Dat zou kunnen, maar zou wel erg ver gaan.

Nationale noodverordeningen
Overheden kunnen het handelsverkeer tegemoet komen. Zo is bijvoorbeeld in Spanje bepaald dat tussen 14 en 29 maart 2020 termijnen zijn opgeschort (Koninklijk Besluit 463/2020). Niet uitgesloten is dat meer landen tot het instellen van dergelijke noodverordeningen zullen overgaan. Dat klinkt geruststellend. Echter, in de eerste plaats is het nog niet zo ver. Even goed is mogelijk dat dergelijke maatregelen uitblijven. Aannemelijk is dat landen waarin stuiting door een schriftelijk schrijven gericht aan de wederpartij of door het laten betekenen van een dagvaarding door de deurwaarder dient te gebeuren, zoals in Nederland, minder snel tot het afkondigen van dergelijke maatregelen zullen overgaan. In de tweede plaats is van belang dat om van een noodmaatregel gebruik te kunnen maken het betreffende recht waarbinnen de maatregel is afgekondigd de verjaring of het verval van de vordering beheerst.

Toepasselijke regeling
Het toepasselijk recht op de verjaring/het verval en de stuiting daarvan is op grond van de Europese Rome I en II Verordeningen het recht dat de vordering beheerst. Dit recht dient op grond van de regels van de Rome I en II Verordeningen te worden vastgesteld. Dit is anders indien een verdrag een eigen regeling op de betreffende punten bevat. De CMR en de Hague-Visby Rules bevatten eigen verjarings- respectievelijk-vervalbepalingen. In die gevallen gaan de autonome verdragsregelingen vóór. In aanvulling op de verdragsregelingen gelden regels van nationaal recht. Voor vorderingen onder de Hague-Visby Rules in beginsel het recht dat aanvullend op de vordering van toepassing is, terwijl dit onder de CMR het recht is van de staat waar de vordering aanhangig is.

De CMR bevat in art. 32 een eigen regeling voor de stuiting van de verjaring. Aangenomen mag worden dat een Spaanse rechter in voorkomend geval de CMR regeling zal aanvullen met de Spaanse regeling. De verjaring wordt onder de CMR immers beheerst door het recht van de staat waar de vordering aanhangig is. Echter, de vraag is of de Spaanse rechter uiteindelijk over de vordering zal oordelen. De CMR biedt meerdere mogelijkheden om jurisdictie te creëren. Een partij die het gebruik van de Spaanse stuitingsregeling van een noodverordening wil voorkomen kan door middel van forum shoppen snel in een andere jurisdictie dagvaarden om vastgesteld te krijgen dat een vordering is verjaard. In dat geval geldt immers de verjaringsregeling van de jurisdictie waarin is gedagvaard.

Voor zover Nederland een “noodstuitingsregeling” zou instellen is de vraag of de Nederlandse rechters die regel zonder meer zouden toepassen. De Hoge Raad heeft immers in 2013 (S&S 2014/62) geoordeeld dat de CMR in beginsel voorgaat op de regeling van het aanvullende nationale recht. De vraag is of een nationale noodregeling de duur van de CMR-termijn zal worden geacht te hebben verlengd.

Safety first
Kortom, het blijft oppassen geblazen met termijnen. Het lijkt verstandig er niet zonder meer vanuit te gaan dat een termijn is gestuit door een nationale noodverordening.