Aanpak bij inspecties ILT
December 2022
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) presenteerde onlangs haar meerjarenplan voor 2023-2027. Uit dit meerjarenplan blijkt dat de komende jaren met name afval(transport), de aanpak van milieucriminaliteit en cybersecurity nieuwe aandachtspunten zullen vormen in het toezicht van ILT. In het antwoord op kamervragen van 22 november 2022 blijkt bijvoorbeeld dat ILT “verwacht dat het toezicht de komende jaren verder geïntensiveerd moet worden” wanneer het gaat om het vervoer en de afvalverwerking van lithiumbatterijen. Daarnaast zal ILT uiteraard ook de gebruikelijke inspecties blijven uitvoeren. Stel nu dat ILT (of een andere bevoegde autoriteit) ineens bij u voor de deur staat, waar moet u dan op letten?
Allereerst mag u altijd een collega of een raadsman bellen om te komen helpen. In de tussentijd is het goed om na te gaan of de persoon voor de deur daadwerkelijk van ILT is. Inspecteurs zijn verplicht op verzoek een (rijks)legitimatiebewijs met foto te tonen waarmee zij kunnen aantonen in welke hoedanigheid zij optreden. Verder is van belang om te vragen wat het onderwerp is van de inspectie. Een toezichthouder mag namelijk alleen onderzoek doen naar de naleving van regels waarvoor hij is aangewezen. Een ILT-inspecteur mag bijvoorbeeld onderzoek doen naar de aanwezigheid van de Eurovergunning, maar hij gaat zijn boekje te buiten als hij om correspondentie met andere vervoerders vraagt voor een onderzoek naar verboden prijsafspraken. Een dergelijk onderzoek is in beginsel voorbehouden aan de Autoriteit Consument & Markt (ACM).
Als er dan sprake is van een voor zijn onderzoek bevoegde inspecteur, dan heeft deze inspecteur verschillende bevoegdheden tot zijn beschikking. In het algemeen kan hij: elke plaats betreden (voor woningen bestaan speciale regels) zo nodig met medeneming van apparatuur (of slotenmaker of politie (artikel 5:15 Algemene wet bestuursrecht, hierna: “Awb”) en daar onderzoek doen binnen de bevoegdheden die de wet hem geeft. Hierbij kan hij onder meer vragen stellen, bestuurders en werknemers verhoren (artikel 5:16 Awb), identificatie van bestuurders en werknemers vragen (artikel 5:16a Awb), zakelijke gegevens inzien en zo nodig kopiëren of meenemen (artikel 5:17 Awb). Hij mag zaken onderzoeken, opnemen, monsters nemen, verpakkingen openen (artikel 5:18 Awb) en vervoermiddelen en hun lading te onderzoeken (artikel 5:19 Awb). Een inspecteur mag deze bevoegdheden alleen maar inzetten voor zover dat redelijkerwijs nodig is voor zijn inspectie.
Voor eenieder geldt een medewerkingsplicht als een inspecteur dat vordert. Dat wil zeggen dat u verplicht bent medewerking te verlenen en bij overtreding van deze plicht kan u een last onder dwangsom worden opgelegd (artikel 5:20 Awb). Maar als de inspecteur u verhoort als overtreder, kunt u zich beroepen op uw zwijgrecht. U moet dan nog steeds meewerken, maar u hoeft niet alles te vertellen. Als u twijfelt of hier sprake van is, is overleg met een raadsman of bijstand door een collega natuurlijk altijd mogelijk.
Uiteraard is dit een zeer beknopte schets van uw rechten en plichten tijdens een inspectie. In een korte column als deze is het onmogelijk om hierin volledig te zijn. Goed om te onthouden is in ieder geval dat u altijd kritische vragen mag blijven stellen en dat afspraken met de toezichthouder mogelijk zijn, dus maak van die mogelijkheid gebruik! Verdere toelichting en handige checklists kunt u verder vinden in onze nieuwe whitepaper ’Handleiding bij toezicht en inspectie’.
